Zanstitajweed.com

بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
اللَّهُمَّ إِنِّي عَبْدُكَ وَابْنُ عَبْدِكَ وَابْنُ أَمَتِكَ نَاصِيَتِي بِيَدِكَ مَاضٍ فِيَّ حُكْمُكَ عَدْلٌ فِيَّ قَضَاؤُكَ أَسْأَلُكَ بِكُلِّ اسْمٍ هُوَ لَكَ سَمَّيْتَ بِهِ نَفْسَكَ أَوْ أَنْزَلْتَهُ فِي كِتَابِكَ أَوْ عَلَّمْتَهُ أَحَدًا مِنْ خَلْقِكَ أَوْ اسْتَأْثَرْتَ بِهِ فِي عِلْمِ الْغَيْبِ عِنْدَكَ أَنْ تَجْعَلَ الْقُرْآنَ رَبِيعَ قَلْبِي وَنُورَ صَدْرِي وَجِلَاءَ حُزْنِي وَذَهَابَ هَمِّي       ||     ئەی خودایە من بەندەی تۆم و کوڕی بەندەی تۆم و کوڕی کۆیلەی تۆم، ناوچاوانم بەدەستی تۆیە، فرمان و بڕیارت بەسەرمدا جێ بە جێیە، بڕیاردانت بەسەرمدا دادپەروەرانەیە. داوات لێدەکەم بەهەموو ناوەکان کە هی تۆیە، خۆتت پێی ناوناوە، یان لە کتێبەکەتدا دادبەزاندووە یان یەکێک لە دروست کراوەکانی خۆتت فێر کردووە یان لە عیلمی غەیبدا لای خۆت هێشتوەتەوە، قورئانی پیرۆز بکەرە بەهاری دڵەکەم و روناکی سینەم و نەهێشتنی خەم و پەژارەم    
-:-:-

بەشی پێنجەم ئەو وشانەی کە لە ریوایەتی ( حَفْص )دا لە بارێکی تایبەتیدان


ئەو وشانەی کە لە ریوایەتی ( حَفْص )دا لە بارێکی تایبەتیدان


١ــ حوکمی پیتی ( صاد ـ ص ) لە وشەی و هاوشێوەکانیدا.
٢ــ حوکمی لە سورەتی آلِ عِمران .
٣ــ حوکمی لە سورەتی يوسُف.
٤ــ حوکمی لە سورەتی النَّمل.
٥ــ حوکمی و لەسورەتی الرُّوم، ئایەتی / ٥٤.

١ــ حوکمی پیتی ( صاد ـ ص ) لە وشەی و هاوشێوەکانیدا.
لە زمانی عەرەبیدا دوو کار ( فِعل )ی تێدایە ( ) وە ( )، هەندێک عەرەب ( سین ـ س )ی ئەو دوو کارە قەڵەو دەکەن‌و دەیکەن بە ( صاد ـ ص )، بەهۆی ئەوەی کە لە ( طاء ـ ط )ەوە نزیکەو دەڵێن ( ) وە ( ). جا لەسەر زمانی ئەو کۆمەڵە عەرەبە، قورئانی پیرۆزیش چوار وشەی بە ( صاد ـ ص ) تێدا نوسراوەو، هەندێکیش لە قورئانخوێنەکان هەر بە ( سین ـ س ) خوێندوویانەتەوە، چونکە بنەچەیان ( سین ـ س )ە. بەڵام هەندێکی دیکەیان بە ( صاد ـ ص ) خوێندوویانەتەوە، چونکە لە قورئاندا بە ( صاد ـ ص ) نووسراوە . ئیدی ریوایەتی ( حَفْص ) له ڕێگەی ( الشَّاطِبِيَّة )دا بەم شێوەی خوارەوەیە:
أ ــ ( حَفْص ) ئەم دوو وشەیەی تەنها بە ( سین ـ س ) خوێندووتەوە:
      
        ﴿ . . . وَٱللَّهُ يَقۡبِضُ وَيَبۡصُۜطُ وَإِلَيۡهِ تُرۡجَعُونَ ٢٤٥﴾‏
     
          ﴿. . . وَٱذۡكُرُوٓاْ إِذۡ جَعَلَكُمۡ خُلَفَآءَ مِنۢ بَعۡدِ قَوۡمِ نُوحٖ وَزَادَكُمۡ فِي ٱلۡخَلۡقِ بَصۜۡطَةٗۖ . . . ٦٩﴾‏

ب ــ ( حَفْص ) ئەم وشەیەی تەنها بە ( صاد ـ ص ) خوێندووتەوە:
      
    ﴿لَّسۡتَ عَلَيۡهِم بِمُصَيۡطِرٍ ٢٢﴾

ج ــ ( حَفْص ) ئەم وشەیەی بە ( صاد ـ ص )و ( سین ـ س ) خوێندووتەوە، هەرچەندە بە ( صاد ـ ص ) مەشهورترە:
      
         ﴿أَمۡ عِندَهُمۡ خَزَآئِنُ رَبِّكَ أَمۡ هُمُ ٱلۡمُصَۜيۡطِرُونَ ٣٧﴾‏

٢ــ حوکمی لە سورەتی آلِ عِمران .
لەکاتی بەیەکگەیاندنی بە ەوە دەبینین: دوو پیتی زەنەدار بەیەکدەگەن، یەکەمیان: پیتی ( م )ی دووەم لە وشەی ( ميمْ ) زەنەدارەو دووەمیان: ( ل )ی یەکەمی وشەی کە ئەویش زەنەدارە، بەم شێوەیە . بۆ خۆدەربازکردن لە بەیەکگەیشتنی دوو پیتی زەنەدار، زانایان فەرموویانە: پیتی ( میم )ەکە جووڵەدار دەکەین بە سەر ( فتحة )و دەبێتە: . بەڵام ئایا دواتر پیتی درێژکراوی ( ي ) چەندە درێژدەکەین، دوو شیوازی هەیە:
یەکەم: وەکو درێژکراوی پێویست ( المَدُّ اللازم ) مامەڵەی لەگەڵدا دەکەین‌و ( ٦ ) شەش جووڵە درێژی دەکەینەوە، چونکە ئەو سەرە ( فتحة ) کە بۆی دانراوە فەتحەیەکی ( تووشهاتوو )ە، واتە بنەڕەتی ( أصلي ) نیە، وەکو:
        ﴿الٓمٓ ١ ٱللَّهُ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ ٱلۡحَيُّ ٱلۡقَيُّومُ ٢﴾        
دووەم: هەروەکو درێژکراوی ئاسایی (ألمدّ ألطّبيعي) مامەڵەی لەگەڵدا دەکەین‌و، (٢) دوو جووڵە درێژی دەکەینەوە، چونکە ئەو زەنەیەی کە هۆکاری دریژکردنەوەی پیتەکە بوو بۆ ( ٦ ) شەش جووڵە، ئیستا نەماوە، وەکو:
      ﴿الٓمٓ ١ ٱللَّهُ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ ٱلۡحَيُّ ٱلۡقَيُّومُ ٢﴾        


٣ــ حوکمی لە سورەتی يوسُف.
ئەم وشەیە لە بنەچەدا ( ٢ ) دوو ( نون ـ ن )ی هەبووە، بەم شێوەیە . جا لەبەر ئەوەی کە سێ پیتی مینگەدار کە لە دوای یەکتری‌یەوە هاتوون زانایان بەلایانەوە قورس بووە، بۆیە هەوڵیان داوە بە یەکێك لەم دوو ڕێگەیانەی خوارەوە خۆیان لەو سەختی‌یە رزگار بکەن:
أ ــ بە ڕەوم ( الرَّوم ): بریتی‌یە لە نزمکردنەوەو کورتکردنەوەو بەپەلە خوێندنەوەی دەنگی بۆر ( ضَمَّة )ی نوونی یەکەم بە بەروارد لەگەڵ پیتەکەنی تەنیشتی‌یەوە، بەجۆرێک کە زۆربەی دەنگەکەی بروات‌و نەمێنێت، وەکو:
      
   

ب ــ بە ئیشمام ( الإِشمام ): ئەوەش بریتی‌یە لە بە زەنەدار خوێندنەوەی ( نون ـ ن )ی یەکەم‌و تێکهەڵکیشانی ( إدغام ) لە ( نون ـ ن )ی دووەمدا، پاشان خڕکردنی هەردوو لێوەکان لەدوای گۆکردنی ( نون ـ ن )ە تێکهەڵکێشراوەدا، بەو جورەی کە دەنگی ( ضَمَّة ) دەردەبڕێت، بە شێوەیەك کە نابینا دەرکی پێ‌ناکات، بەڵام بەبێ دروستبوونی دەنگ، لەم حاڵەتەش مینگە ( غُنَّة )ی تەواوی لەگەڵدایە، وەکو:
               ﴿قَالُواْ يَٰٓأَبَانَا مَالَكَ لَا تَأۡمَ۬نَّا عَلَىٰ يُوسُفَ وَإِنَّا لَهُۥ لَنَٰصِحُونَ ١١﴾‏

تێبینی:
١ــ زانایان لە نووسینی قورئانی پیرۆزدا هێمای بازنەیەکی گچکەی ناوپڕ، یان موعەینێک ( چوار گۆشەیەکی لارکراو ) لە پیتی پیش ( نون ـ ن )ەکە داناوە، وەکو ئاماژەیەک بە بوونی حاڵەتی ئیشمام ( الإِشمام ) لەو جێگەیەدا. ( )( )
٢ــ چۆنیەتی ئەداکردنی ئیشمام، کلیکی سەر ئەم وێنەیە بکە

٤ ــ حوکمی لە سورەتی النَّمل، لە ریوایەتی ( حَفْص )دا:

ئەم ئایەتە بەم شێوەی خوارەوە خوێندراوەتەوە:
      
    واتە: بە ( ياء ـ ي )ێکی سەردار ( مفتوح ) خوێندراوەتەوە، بەڵام لە کاتی وەستان لەسەری ( وَقْفْ )[1] بە ناچاری ( اضطراري ) یان بە تاقیکردنەوە ( اختباري ). واتە: وەستان لەسەر کۆتای وشەی یەکەم، بەم دوو شێوەی خوارەوە خوێندراوەتەوە:
أ ــ وەستان لەسەری بە خوێندنەوەی ( ياء ـ ي )ەکە:
      
       ﴿ . . . . قَالَ أَتُمِدُّونَنِ بِمَالٖ فَمَآ ءَاتَىٰنِۦَ ٱللَّهُ خَيۡرٞ مِّمَّآ ءَاتَىٰكُمۚ . . . . ٣٦﴾‏  

ب ــ وەستان لەسەری بە لابردنی ( ياء ـ ي )ەکەو خوێندنەوەی ( نون ـ ن ) بە زەنەداری یاخود بە ڕەوم ( الرَّوْم ):
    
        

٥ــ حوکمی و لەسورەتی الرُّوم، ئایەتی / ٥٤.

ئەم دوو وشەیە لە سورەتی ( الرَّوْم، ئایەتی / ٥٤ ) سێ جار هاتووە، وە لە ڕێنووسی قورئاندا ( ضاد ـ ض )ەکە بە سەر ( فَتحَة ) نوسراوە. بەڵام لە ریوایەتی ( حَفْص )دا دروستە پیتی ( ضاد ـ ض ) بە سەر ( فَتحَة ) یان بە بۆر ( ضَمَّة ) بخوێندرێتەوە [2]:
     ﴿ ۞ٱللَّهُ ٱلَّذِي خَلَقَكُم مِّن ضَعۡفٖ ثُمَّ جَعَلَ مِنۢ بَعۡدِ ضَعۡفٖ قُوَّةٗ ثُمَّ جَعَلَ مِنۢ بَعۡدِ قُوَّةٖ ضَعۡفٗا وَشَيۡبَةٗۚ . . . ٥٤﴾‏  
       


تێبینی:
بۆ ئاگاداری: ئەگەر قورئانخوین وشەی یەکەم بە سەر ( فتحة ) بخوێنێ دەبێ هەرسێ وشەکە بە سەر ( فتحة ) بخوێنی، وە ئەگەر بە بۆر ( ضمة ) دەست پێ بکات دەبێ هەرسێکی بە بۆر ( ضمة ) بخوێنێ.





  1. پێناسەی وەستان ( وَقْفْ ): بریتیە لە بڕینی دەنگ‌و وەستان لەسەر وشەیەکی قورئاندا کە هەناسەی تێدا بدرێتەوە‌و بە نیازی بەردوامبوون لە خوێندنەوەدا. ئەمەش چەد جۆرێکی هەیە لە بەشی وەستان‌و دەستپێکردندا باسکراوە.
  2. خوێندنەوەی ( ضاد ـ ض )ەکە بە سەر ( فَتحَة ) لە پێشترە.