شەشەم / درێژکراوی واجبی بەیەکگەیشتوو ( المَدُّ الواجِبُ المُتَّصِل )

درێژکراوی واجبی بەیەکگەیشتوو (المَدُّ الواجِبُ المُتَّصِل): بریتیە لەوەی کە لە دوای پیتێکی درێژکراو ( ا، و، ي ) هەمزە دێت‌و، لەیەک وشەدا کۆبوونەتەوە، وەکو:
             

ئەم جۆرە درێژکراوە پێ‌ی دەگوترێ ( واجب ) چونکە لە هەموو قیرائەتەکان دەبی لە درێژکراوەی ئاسایی ( ألمدّ ألطّبيعي ) زیاتر درێژبکرێتەوە، واتە زیاتر لە
( ٢ ) دوو جووڵە، هەروەها پێ‌ی دەگوترێ بەیەکگەیشتوو ( متصل ) چونکە پیتە درێژکراوەکەو پیتی ( هەمزە ـ ء ) لەیەک وشەدا کۆدەبنەوە.

ئەندازەی دریژکردنەوەی ( لە گێڕانەوەی حفص له عاصم له رێگەی شاطبية )وە واتە بەو خوێندنەوەیەی ئێمە: بە ئەندازەی ( ٤ یان ٥ ) جووڵە درێژ دەکرێتەوە.

تێبینی/ ١
پێویستە بزانرێت کە ئەگەر درێژکراوی شیاوی جودا ( المد الجائز المنفصل ) بە چوار جووڵە درێژکرایەوە، دەبێ بە هەمان شێوە درێژکراوی واجبی بەیەکگەیشتووش بە چوار جووڵە درێژبکرێتەوە. هەروەها ئەگەر پێنج جووڵە بۆ درێژکراوی جودا هەڵبژێردرا، دەبێ بۆ درێژکراوی بەیەکگەیشتووش هەر پێنج جووڵە هەڵبژێردرێت.

تێبینی/ ٢
وشەی (  ) لە ئایەتی ( ١٩ )ی سورەتی ( الحَاقَّة )دا هاتووە ﴿فَأَمَّا مَنۡ أُوتِيَ كِتَٰبَهُۥ بِيَمِينِهِۦ فَيَقُولُ هَآؤُمُ ٱقۡرَءُواْ كِتَٰبِيَهۡ ١٩﴾، بە درێژکراوی بەیەکگەیشتوو هەژمار دەکرێت نەک بە درێژکراوی شیاوی جودا، چونکە ( ) خۆی یەک وشەیەو ئەو (ها)یە لە خودی وشەکەیە.

تێبینی/ ٣
نیشانەی درێژکراوی ( مَدّ )، کلیک لێرە بکە

     

           

تێبینی / ١
بۆ زانیاری زیاتر ده‌رباره‌ی زه‌نه‌ی بنه‌ڕه‌تی و زه‌نه‌ی تووشهاتو کلیکی ئێره‌ بکه
تێبینی / ٢
هەموو پیتێکی گیرەدار ( مُشَدَّد ) لە بنچیەدا ( ٢ ) دوو پیتە: یەکەمیان زەنەدارەو دووەمیان جوڵاوە ( متحرک )، بەم شێوەیە : پیتی ( خ )ی یەکەم زەنەدارەو، پیتی ( خ )ی دووەم لەسەرە ( مفتوح ).
تێبینی / ٣
بۆیە پێی دەگوترێ ( لازم ) چونکە درێژکردنەوەی تا ئەو ئەندازەیە پێویست ( لازم )ە.

درێژکراوی پێویست ( المَدُّ اللازم ) دەکرێت بە ( ٢ ) دوو بەشەوە:

١ ــ دریژکراوی پێویستی وشەیی ( ألمد أللّازم ألكَلِميّ )، ئەمیش دوو بەشە:
أ ــ دریژکراوی پێویستی وشەیی سووک ( ألمد أللّازم ألكَلِميّ ألمخَفّف ): نیشانەکەی ھاتنی پیتێکی زەنەدار ( ساکن )ە لەدوای پیتە درێژکراوەکەوە، وه‌کو:   
ب ــ دریژکراوی پێویستی وشەیی قورس ( ألمد أللّازم ألكَلِميّ ألمثقل ): نیشانەکەی ھاتنی پیتێکی گیرەدار ( مشدد )ە لەدوای پیتە درێژکراوەکەوە، وه‌کو:   

٢ ــ دریژکراوی پێویستی پیتی ( ألمدّ اللّازم الحرفيّ ): بریتیە لەو درێژکراوەی که‌ لە یەکێک لە پیتە لێکپچڕاوەکانی سەرەتای ھەندێک لە سورەتەکانی قورئاندا ھاتووە، ئەمیش دوو بەشە:
أ ــ دریژکراوی پێویستی پیتی سووک ( ألمدّ اللّازم الحرفيّ ألمخَفّف ) نیشانەکەی ھاتنی پیتێکی زەنەدار ( ساکن )ە لەدوای پیتە درێژکراوەکەوە، وه‌کو:   
ب ــ دریژکراوی پێویستی پیتی قورس ( ألمدّ اللّازم الحرفيّ ألمثقّل ): نیشانەکەی ھاتنی پیتێکی گیرەدار ( مشدد )ە لەدوای پیتە درێژکراوەکەوە، وه‌کو:   



پیتە لێکپچڕاوەکانی سەرەتای هەندێک لەسورەتەکانی قورئانی پیرۆز

لەسەرەوە باسکرا کە دریژکراوی پێویستی پیتی ( ألمدّ اللّازم الحرفيّ ) بریتیە لە پیتە لێکپچڕاوەکانی سەرەتای هەندێک لە سورەتەکانی قورئان. خودای پەروەردگار سەرەتای ( ٢٩ ) بیست‌و نۆ سورەتی لە قورئاندا بە چەند پیتێکی لێکپچڕاو دەستپێکردووە، مەبەست‌و ڕاڤەکردنی ئەم پیتانە تەنها بۆ پەروەردگار دەگەڕێتەوەو دەبێت باوەڕمان هەبێت کە وتەی پەروەردگارن‌و بەو شێوەش بخوێندرێتەوە کە دابەزیون . . ژمارەی ئەم پیتانە ( ١٤ ) چواردە پیتن، گەر پیتە دووبارەبووەکانیان لێ‌دەرکەین ئەم چواردە پیتەیان دەمێننەوە ( ا ـ ل ـ م ـ ك ـ ق ـ ع ـ ص ـ ط ـ هـ ـ ي ـ س ـ ح ـ ن ـ ر )، کە لەم دەستەواژەیەدا کۆدەبنەوەو لەهەمان کاتدا لێکدانەوەیە بۆ مەبەست‌و ڕاڤەی ئەم پیتانە:

ئەم پیتانە بەم چواردە شێوەی خوارەوە لە قورئاندا هاتووە:
                             
                                

پێویستە بزانرێت کە ئەم پیتانە لە نوسیندا بەهیمای ( ١ ) یەک پیت دەنوسرێت بەڵام لەخوێندنەوەدا ناوی پیتەکە دەخوێندرێتەوە نەک دەنگی پیتەکە واتە هەندێکیان بە ( ٢ ) دوو پیت دەخوێندرێنەوەو پیتی دووەمیان پیتی درێژکردنەوەیە، وەکو ( حا، یا )، وە هەندێکیان بە ( ٣ ) سێ پیت دەخوێندرێنەوەو پیتی ناوەڕاستیان پیتی درێژکردنەوەیە وەکو ( سین، نون )، هەندێکی دیکەشیان هەر بە ( ٣ ) سێ پیت دەخوێندرێنەوەو پیتی ناوەڕاستیان پیتی درێژکراوی نەرمە ( مد لین )، وەکو ( عین ).

پیتە لێکپچڕاوەکان بەگوێرەی ئەو درێژکردنەوەی کە تێیدایە دەبن بە ( ٤ ) چوار کۆمەڵ ( گروپ ) :

١ ــ پیتی ئەلیف ( ا ): درێژ ناکرێتەوە چونکە پیتی درێژکراوی نیە، وە بەم شێوەیە دەخوێندرێتەوە ( ألِفْ ) واتە پیتی ( ئەلیف ) چونکە لامەکەی ژێر ( كسرة )دارە و لەوانەیە هەندیك کەس بەهەڵە بیخوێننەوەو بڵێن ( ألْفْ ) لامەکە زەنە ( سکون )دار بکەن، ووک گوتنی هەزار ( الف ) بە عەرەبی.
٢ ــ پێنج پیت ( ح ــ ي ــ ط ــ هـ ــ ر ) کە لە دوو شەدا کۆدەبنەوە ( حَيٌ طَهُرَ )، ئەم پیتانە لە نوسیندا بەهیمای ( ١ ) یەک پیت دەنوسرێت بەڵام لەخوێندنەوەدا ناوی پیتەکە ( حَا ــ يَا ــ طا ــ هَا ــ رَا ) دەخوێندرێتەوە نەک دەنگی پیتەکە واتە بە ( ٢ ) دوو پیت دەخوێندرێنەوەو پیتی دووەمیان پیتی درێژکراوەیەو بەئەندازەی ( ٢ ) دوو جووڵە درێژ دەکرێتەوە ( درێژکراوی ئاسایی )، وەکو:
      ﴿طه ١﴾       بە: دەخوێندر‌ێتەوە.

پیت	چۆنیەتی خوێندنەوەی	سورەت
		٢٠
		١٩
		١٠
		٤٠
		١٩

٣ ــ حەوت پیت: ( س ــ ن ــ ق ــ ص ــ ل ــ ك ــ م )، کە لەدوو شەدا کۆدەبنەوە ( سَنَقُصُّ لَكُمْ )، ئەم پیتانە لە نوسیندا بەهیمای ( ١ ) یەک پیت دەنوسرێت بەڵام لەخوێندنەوەدا ناوی پیتەکە دەخوێندرێتەوە نەک دەنگی پیتەکە، واتە بە ( ٣ ) سێ پیت دەخوێندرێنەوەو پیتی ناوەڕاستیان پیتی درێژکراوەیە ( مەدد )ە بەئەندازەی ( ٦ ) شەش جووڵە درێژ دەکرێتەوە، درێژکراوی پێویست ( المَدُّ اللازم )، وەکو:

پیتی ( س ) بەم شێوەیە دەخوێندرێتەوە:  
پیتی ( ن ) بەم شێوەیە دەخوێندرێتەوە:   
پیتی ( ق ) بەم شێوەیە دەخوێندرێتەوە:   
پیتی ( ص ) بەم شێوەیە دەخوێندرێتەوە:
پیتی ( ل ) بەم شێوەیە دەخوێندرێتەوە:   
پیتی ( ك ) بەم شێوەیە دەخوێندرێتەوە:   
پیتی (م ) بەم شێوەیە دەخوێندرێتەوە:   

٤ ــ پیتی ( ع ـــ عَيْنْ ): ئەم پیتە لە نوسیندا بەهیمای ( ١ ) یەک پیت دەنوسرێت بەڵام لەخوێندنەوەدا ناوی پیتەکە ( عَيْنْ ) دەخوێندرێتەوە نەک دەنگی پیتەکە واتە بە ( ٣ ) سێ پیت دەخوێندرێنەوەو پیتی ناوەڕاستیان پیتی درێژکراوی نەرمە ( مد اللین ).
ئەندازەی درێژکردنەوەی: ( ٤ ) چوار یان ( ٦ ) شەش جووڵە درێژ دەکرێتەوەو پاشکۆی درێژکراوی نەرمی‌یە ( یلحق بمد اللین ).
ئەم پیتە کە بەو شێوەیە دەخوێندرێتەوە ( عین ) تەنها لە دوو جێگەدا لە قورئانی پیرۆزدا هەیە کە دەکەوێتە سەرەتای سورەتی ( مَرْيَم ) وسەرەتای سورەتی ( ألشّورى ):
        چوار جووڵە:        شەش جووڵە:   
        چوار جووڵە:        شەش جووڵە:   

---

1 2 3 4 5 6